علم بی هوشی، علمی جوان است که قدمت آن به حدود ۱۶۰ سال می رسد؛ هرچند دانشمندان و محققان بسیاری، قبل از این زمان، مقدمات و علوم پایه ارزشمندی را فراهم آوردند تا بر پایه آنها علم و هنر بی هوشی بنا گردد....

نقطه شروع بی هوشی را می توان به نمایش اثر «اتر» توسط مورتن در سال ۱۸۴۶ میلادی نسبت داد. البته نظرات درباره اینکه چه کسی بی هوشی استنشاقی را ابداع کرده، متفاوت است. در سال ۱۸۴۴ یعنی دو سال قبل از آنکه ویلیام مورتن، اثر هوشبری گاز «اتر» را به نمایش عمومی بگذارد، آقای گاردنر کولتن اثرات بی دردی گاز N۲O را به نمایش گذاشته بود. در همان سال (۱۸۴۴) نیز معلم مورتن، یعنی هوراس ولز با گاز N۲O به کشیدن دندان بیماران خود پرداخت و تجربه موفقیت آمیزی را کسب کرد. ولی ویلیام مورتن، کسی است که با پیشنهاد چارلز جکسون شیمی دان، در یک نمایش عمومی در بیمارستان ماساچوست دانشکده هاروارد در تاریخ ۱۶ اکتبر ۱۸۴۶ اثرات معجزه آسای هوشبری «اتر» را در معرض دید همگان قرار داد و از همان سال تغییری واقعی در شیوه بی هوشی بیماران مطرح گردید. نام «Anesthesio» که شاید مفهومی پیچیده تر و گسترده تر از معادل فارسی آن یعنی «بی هوشی» را دربرداشته باشد، توسط اولیور هولمز به مورتن پیشنهاد شد و از همان زمان به کار رفت.


● رد پای بیهوشی در شاهنامه

لازم به ذکر است که در کتاب شاهنامه فردوسی، به داستان تولد قهرمان ملی ایران، رستم، به طریق «رستم زاد» (که سال ها بعد این روش به نام «سزارین» شهرت یافت) اشاره شده است. در آن زمان پزشکان ایران زمین می دانستند که با خورانیدن داروی بی هوشی، رودابه همسر زال را مست و مدهوش کنند و آن گاه دست به کار تولد رستم شوند: «بیاورد یک خنجر آبگون/ یکی مرد بینادل پرفسون/ شکافید بی رنج، پهلوی ماه/ بتابید مر بچه را سر ز راه/ چنان بی گزندش برون آورید/ که کس در جهان این شگفتی ندید» در داستان بیژن و منیژه نیز به فرآیند «هوشبری» اشاره شده است: «بفرمود تا داروی هوش بر/ پرستنده آمیخت با نوش بر»

بعد از گاز اتربعد از گاز اتر، هوشبرهای استنشاقی سیر تکاملی سریعی را طی کردند. در این سیر، گازهای دیگری نیز برای مدت قابل ملاحظه ای وارد عرصه بالینی گردیدند از جمله کلروفرم، سیکلوپروپان، تری کلرواتیلن و ... که به دلیل مشکلات پیش آمده جای خود را به گازهای مناسب تر دادند. از حدود سال ۱۹۵۰ ساخت گازهای جدید هوشبر (حاوی مولکول فلور) آغاز گردید که تا به امروز نیز ادامه دارد و شاهد پیشرفت های روزافزون در صنعت تولید این نوع هوشبرها هستیم. از جمله مضرات این دسته جدید گازهای هوشبر، احتمال ایجاد زردی (هپاتیت) و صدمه کبد بود که با تولید گازهای جدیدتر این خطر نیز به حداقل رسیده است.

در بی هوشی نوین، گازهای هوشبر بخشی از داروهایی هستند که یک متخصص بی هوشی از آنها بهره می گیرد. انواع داروهای وریدی از جمله داروهای مخدر، خواب آور، شل کننده عضلانی، محرک های قلبی عروقی، ضداضطراب ... به صورت روزمره توسط متخصصان بی هوشی به کار می رود که هر کدام تاریخچه مربوط به خود را دارد. طبق شواهد موجود به نظر می رسد قرن ها قبل، برای انجام اعمال جراحی از شیوه های مختلفی برای از بین بردن درد در بیماران استفاده می کردند. به نظر می رسد «تریاک» اولین دارویی بوده است که در این راستا مورد استفاده قرار گرفته است. امروزه نیز از این ترکیبات صناعی و نیمه صناعی آن برای کاهش درد بیماران استفاده می گردد. با کشف خوا ب آورها از جمله «باربیتورات»ها در سال ۱۸۹۶ بی هوشی وارد مرحله جدیدی شد. از سال ۱۹۳۴ خواب آور فوق سریع «تیونپتال سدیم» کشف و وارد عرصه بالین شد. این دارو که در عرض ۱۳ ثانیه (زمان یک دوره گردش خون از بازو به مغز) بیمار را به خواب می برد، به طور روزمره ای در شروع بی هوشی به کار می رود.


● تولد تخصص بی هوشی

تخصص بی هوشی که توسط دکتر جان اسنو در حدود سال ۱۸۵۰ به عنوان یک تخصص در عرصه علم طب مطرح گردید، توانست به بسیاری از رویاهای بشر از جمله جراحی های طولانی و بزرگ مثل جراحی قفسه سینه و قلب جامه عمل بپوشاند. این تخصص نه تنها به داروهای گوناگون، جهت هوشبری بیمار بسنده نکرده است، بلکه با گسترش سریع خود، وادی های گسترده تری را نیز دربرگرفته است. از جمله این عرصه ها می توان به اختراع دستگاه های جدید تنفسی، پایش های گوناگون که در بخش های مراقبت های ویژه صورت می پذیرد و یا روش های مختلف که برای بی حسی های موضعی، منطقه ای و یا کاهش دردهای حاد و مزمن استفاده می شود، اشاره کرد. اثر بی حسی موضعی برخی داروها از جمله کوکایین از حدود سال ۱۸۸۰ در بالین به کار رفته است. از این زمان پزشکان به صورت گسترده تری از مواد بی حسی موضعی در بلوک اعصاب محیطی، بلوک در سطح نخاع و خارج نخاع استفاده کردند. این فرآیند امروزه آنچنان گسترش یافته است که دانش پژوهان علم بی هوشی به صورت «فوق تخصصی» در رشته «تسکین درد» به ادامه تحصیل می پردازند تا با شناسایی بهتر راه های انتقال و تجزیه تحلیل فرآیند درد به بیماران دچار دردهای حاد و مزمن و صعب العلاج از جمله دردهای سرطانی کمک کنند.

با ابداع روش لوله گذاری داخل نای و تنفس دستی با فشار مثبت به وسیله کیسه آمبو که هر ۸ ساعت به وسیله یک دانشجوی پزشکی در دانشگاه کپنهاک صورت گرفت، میزان مرگ و میر از ۹۰ درصد به ۲۰ درصد کاهش یافت. این روش، در حقیقت پایه اولین واحد مراقبت های ویژه و بحرانی را در دنیا بنا نهاد. از آن پس دستگاه های تنفس مصنوعی که با روش فشار مثبت کار می کنند، با پیشرفت های روزافزونی وارد عرصه طب شدند و در بخش مراقبت های ویژه، بخش های تنفسی و حمل و نقل بیماران به کار رفت. متخصصان بی هوشی و تعدادی از همکاران سایر تخصص ها از جمله متخصصان ریه، که تمایل دارند به خدمت رسانی و درمان بیماران دچار وضعیت بحرانی بپردازند، با مطالعه جزییات تهویه و دستگاه های تنفسی مصنوعی و اندازه گیری و پایش کمی و کیفی عملکرد دستگاه گردش خون می توانند به اخذ درجه فوق تخصصی در رشته «مراقبت های ویژه» نایل آیند. به علاوه باید دانست که رشته بی هوشی با پیشرفت روزافزون خود، به دلیل تخصصی شدن مطالعات علمی در هر یک از زیرشاخه های آن، دارای فوق تخصص های گوناگونی از جمله: مراقبت های ویژه، تسکین درد مزمن و حاد، بی هوشی در جراحی قلب، بی هوشی در جراحی اعصاب، بی هوشی در جراحی اطفال و بی هوشی در جراحی زنان و زایمان شده است تا متخصصان در این علم بتوانند به ارایه خدمات در سطح عالی تر بپردازند

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه:

نويسنده : مسعود کاشانی | تاريخ : یک شنبه 11 ارديبهشت 1390برچسب:,

| نوع مطلب : <-CategoryName-> |